آشنایی با پت ( PET )

پت که به دو صورت PET و همچنین P.E.T.E نیز نوشته می شود ، نماد اختصاری کلمه Polyethylyne terephthalate می باشد که در واقع نام شیمیایی پلی استر می باشد .

پت در حقیقت دسته ای از مواد شیمیایی می باشد که به علت دارا بودن استحکام ، سبک بودن و شفافیت به صورت گسترده ای در صنایع بسته بندی اعم از خوراکی و نوشیدنی استفاده می شود . پس بهتر است بگوییم در صنایع بسته بندی ، امروزه پت ( PET ) سهم به سزایی را به خود اختصاص داده است . از سوی دیگر با توجه به پیشرفت تکنولوژی و بهره گیری از دانش روز استفاده از پت بعد صنعتی تری پیدا کرد به عبارت دیگر با بهره گیری از پت در صنایع تزریق بادی و همچنین بهره گیری از خواص آن در صنایع بسته بندی به ویژه تولید تسمه ، سهم مواد از جنس پت در صنایع بسته بندی روز به روز در حال افزایش می باشد .
در مورد تسمه بسته بندی پت ( PET ) که اخیرا استفاده از آن به طرز چشم گیری در حال افزایش می باشد می توان به ویژگی های خاصی از قبیل مقاومت کششی ، مقاومت در برابر اشعه ماورای بنفش ، مقاومت در برابر حرارت اشاره کرد .
ماده پت ( PET) در واقع از اتصال دو ماده اتیلن گلایکول و اسید ترفتالیک بوجود می آید به عبارت دیگر، این دو ماده پس از سنتز به صورت یک پلیمر در می آیند . این اتصال پلیمری که به شکل یک رشته اسپاگتی می باشد از داخل اکسترودر گذشته و پس از کاهش دمای سریع ، به صورت قطعات کوچکی برش می خورد . این قطعات کوچک که به شکل رزین هستند پس از این فرآیند در معرض حرارت قرار می گیرند و گرمادیده می شودند ، نکته حائز اخمیت این هست که میزان حرارت تا حدی بالا می رود که ماده پت به راحتی از اکسترودر عبور کند .
ماده پت برای اولین بار در دهه 40 میلادی قرن گذشته در ایالات متحده آمریکا توسط شرکت Dupont تهیه و ترکیب گردید . هدفی که شرکت Dupont در پی آن بود ، تولید فیبری جدید بود که نتیجه اش ماده ای به نام پت ( PET ) شد ، که با نام تجاری Dacron توسط شرکت مذکور روانه بازار گردید .
در دنیای امروز بیش از نیمی از الیاف مصنوعی جهان از پت تهیه می شود که به آن پلی استر می گویند .
بهتر است که این طور بگوییم ، در صورتیکه پلی اتیلن ترفتلات برای ظروف و موارد مشابه دیگری استفاده شود با نام PET شناخته می شود ، حال آنکه در صورتیکه پلی اتیلن ترفتلات جهت تولید الیاف مصنوعی استفاده گردد ، تحت عنوان پلی استر شناخته می شود .
به همین علت می باشد که تسمه بسته بندی پت ( PET ) را در برخی از کشورهای دنیا تحت عنوان تسمه بسته بندی پلی استر یا ( Polyester Strap ) می نامند .
دردهه 50 میلادی قرن گذشته دانشمندان در صدد آن برآمدند که ابعاد ماده پت را بزرگتر کنند ، که این مهم منجر به تولید فیلم یا ورق پت ( PET ) گردید . پس از این موفقیت بود که از پت در فیلم ، عکس و صنایع بسته بندی به صورت گسترده تر استفاده شد .
در دهه 70 میلادی قالب های بادی به صورت چشمگیری پیشرفت کردند ، که در این میان صنعتگران به فکر استفاده از پت در این نوع از قالب ها افتادند که نتیجه ی این بهره وری تولید بطری های بسته بندی پت ( PET ) شد که در سال 1973 به عنوان یک اختراع ثبت گردید .

حفظ ایمنی در جهان

به جهت جلوگیری از آسیب به سلامت جامعه جهانی ، مواد پت موافقت خود را از سازمان غدا و داروی ایالات متحده آمریکا ( FDA ) برای استفاده در صنایع بسته بندی دریافت نموده است . پس می توان گفت که استفاه از مواد پت ( PET )در صنایع باعث گسترش بیماری خاصی نشده است و از ایمنی بالایی برخوردار هست .
تا کنون در پی بررسیددر بازه زمانی 30 ساله ، مقالات و تحقیقات مختلفیبا موضوع به کارگیری بسته بندی پت ( PET ) و تأثیر آن بر کیفیت محتوای آن بسته صورت پذیرفته است که در تمامی دسته های غذایی ، شوینده ها ، مواد دارویی و پزشکی شاهد تغییر و یا تخریبی از جانب مواد پت ( PET ) نبوده و نیستیم .
مورد فوق الذکر از موارد ی هست که می توان از آن درباره رشد چشمگیر مواد پت ( PET ) در صنایع بسته بندی یاد کرد .
در بررسی کارایی مواد پت ( PET ) در صنعت بسته بندی به بخش اقتصادی و دردسترس بودن آن می رسیم ، چراکه این مواد تجدید پذیر همواره در دسترس و ارزان بوده و همچنین از نظر حمل و نقل با توجه به وزن پایینی که دارند هزینه های کمتری را از نظر مصرف حامل های انرژی به خود اختصاص می دهند .
شاید بهترین مثال در این باره جایگزینی و استفاده از ظروف پت ( PET ) به جای شیشه در صنایع غذایی می باشد .

کاملا قابل بازیافت

مواد پت قابل بازیافت هستند . به طور کل می توان گفت که بیشترین سهم از مواد بازیافتی در ایالات متحده آمریکا به طور مشخص و در سراسر دنیا به صورت کلی متعلق به مواد پت ( PET ) می باشد . سالانه جرمی بالغ بر 5/1 میلیارد پوند از بطری های پت وظروف تولید شده از آن ( PET ) منحصرا در ایالات متحده آمریکا بازیافت می شوند .
همانطور که می دانیم هر ماده قابل بازیافت یک کد مشخصه را به خود اختصاص می دهد ، در همین راستا کد بازیافتی که به مواد پت ( PET ) تعلق دارد #1 می باشد و این بدان معناست در صورتیکه در انتهای ظرفی کد #1 به همراه نماد بازیافت ♳ را مشاهده کردید ، گواه این موضوع است که از مواد پت ( PET ) استفاده شده است . به طور مشخص هیچ یک از مواد پلاستیکی کد مشخصه #1 را دارا نمی باشد .

مواد پت در کلان به طور معمول به دو صورت بازیافت شده و به چرخه مصرف برمی گردند :
1- شستن مواد پت و ذوب آن .
2- استفاده از مواد شیمیایی به جهت تبدیل آن به ترکیبات کوچک تر و تولید رزین پت ( PET ) از آن .
به عنوان مثال از مواردی که از مواد پت ( PET ) تولید می شوند و در دست مصرف کنندگان می توان مشاهده کرد عبارتند از : بطری های پت ( PET ) ، ظروف مربا و موارد مشابه آن ، فرش ، لباس ، صنایع بسته بندی که شامل مواردی همچون تسمه بسته بندی پت ( PET ) ، طناب ، لوازم یدکی ، الیاف مصنوعی یا لباس های زمستانی ، کیسه خواب ، لوازم ساختمانی و بسته های نگهدارنده و موارد بسیاری دیگر می شود .
میزان مواد پت ( PET ) بازیافتی در ایالات متحده در حال حاضر 31% درصد می باشد در حالیکه این عدد در قاره اروپا فراتر رفته و به میزان 52% رسیده است .
هر چه میزان اعداد فوق بالاتر رفته یا به عبارت دیگر به میزانی که مواد پت ( PET ) مسیر خود را به روش های بازیافت پیدا کنند و بازیافت شوند ، به تبع آن میزان آلودگی و خطرات زیست محیطی مواد پت کاهش چشمگیری پیدا خواهد کرد . همان طور که می دانیم به علت طبیعت ساختار مواد پت ( PET ) میکرو ارگانیسم ها نمی توانند بر روی آن تاثیر بگذارند و یا آن را تجزیه کنند .
از موارد حائز اهمیت در چرخه بازیافت مواد پت باید به این نکته اشاره کرد که مواد پت ( PET ) پس از بازیافت به صورت نوار یا فیلم های نازک در می آیند که در قیاس با بقیه موارد بازیافتی فضای کمتری را به خود اختصاص می دهند . به عنوان مثال مواد پت ( PET ) بازیافتی در ایالات متحده آمریکا یک درصد کل ظرفیت فضای بخش های بازیافت این کشور را به خود اختصاص داده است .

ظرفیت ها و قدرت مانور

با نگاه کلی به مواد قابل بازیافت از نظر میزان مصرف انرژی ، مواد پت ( PET ) اگرچه از نفت خام و گاز طبیعی طی فرآیندی مشخص تولید می شود اما در نگاه کلی از زمان تولید تا برگشت دوباره به چرخه مصرف با توجه به ظرفیت تغییر پذیری بالایی که دارد ، انرژی کمتری را جهت بازیافت نسبت به موارد دیگری که در صنایع بسته بندی استفاده می شوند همچون شیشه یا آلومینیوم مصرف می کند .

از آنجا که جهت تولید پت ( PET ) یک بار از انرژی استفاده شده است و دیگر نیازی به فرآیند خاص جهت تولید آن یا اصلاح نمی باشد و با توجه به اینکه چرخه مشخصی دارد ، در قیاس با سایر موارد میزان انرژی ای که مواد پت ( PET ) صرفه جویی می کنند به صورت تقریبی 40% می باشد .
به زبان ساده می توان گفت با توجه به اینکه پت ( PET ) یک بار تولید می شود و می توان به صورت های گوناگون آن را بازیافت نمود به همین جهت میزان هدر رفت انرژی در این حالت حداقل می باشد . از سوی دیگر وزن سبک مواد پت ( PET ) می باشد که نکته حائز اهمیتی در حمل و نقل می باشد . از موارد دیگری که باعث آن شده است که از مواد پت ( PET ) در صنایع بسته بندی در موارد مختلف استفاده شود موضوع وزن سبک آن می باشد .
با گذشت بیش از 60 سال از تولید پلی اتیلن ترفتلات و همچنین پیشرفت روزافزون تکنولوژی به جهت به کارگیری مواد بسته بندی سبک و با استحکام بالا ، موجب افزایش سهم مواد پت ( PET ) در این صنعت شده است .
در سال های اخیر با ورود مواد پت ( PET ) به صنعت بسته بندی به ویژه به کارگیری آن در تولید تسمه ، مفهوم جدیدی از استحکام وقدرت نگهداری برای محصولات تجاری ارائه کرده است .
با توجه به استحکام و همچنین دارا بودن مقاومت تنشی و کششی بالا باعث حذف تدریجی استفاده از تسمه های استیل گردید و از این زاویه می توان به صرفه جویی ویژه در مصرف انرژی اشاره کرد . از طرف دیگر با توجه به انعطاف بالایی که تسمه بسته بندی پت ( PET ) دارا می باشد استفاه از تسمه بسته بندی پ پ ( P.P ) را تا حد زیادی محدود کرده است . در مورد تسمه بسته بندی باید به این نکته توجه کرد یکی از عوامل تعیین کننده جهت انتخاب نوع تسمه ، دستگاه تسمه کشی هست که کاربر برای کالای خود انتخاب کرد .
به بیان دیگر با توجه به دسته بندی دستگاه های تسمه کش ، هر یک برای یک یا هردو نوع تسمه قابل استفاده است :
تسمه کش دستی : در این نوع تسمه کش از هر دو نوع تسمه بسته بندی پت ( PET ) و یا پ پ ( P.P ) می توان استفاده کرد .
تسمه کش بادی یا پنوماتیک : در این نوع تسمه کش نیز از هر دو نوع تسمه بسته بندی می توان استفاده کرد . در این نوع از دستگاه های تسمه کش از تکنینک پیزو الکتریک به جهت اتصال تسمه یا همان جوش تسمه استفاده می شود .
تسمه کش میزی یا تسمه کش نیمه اتوماتیک از دستگاه های پر استفاده چه درصنعت ،چه در اماکن خاص همچون فرودگاه ها می باشد . در این نوع از دستگاه های تسمه کش به طور حتم از تسمه بسته بندی پ پ ( P.P ) باید استفاده شود .
تسمه کش اتوماتیک : در این نوع تسمه کش ها با توجه به نوع طراحی می توان از هر دو تسمه بندی پت ( PET ) و پ پ ( P.P )استفاده نمود .
در این میان می توان به این نکته اشاره کرد که استفاده از دستگاه تسمه کش پنوماتیک یا همان دستگاه تسمه کش بادی در سال های اخیر ، با توجه به سبک بودن و در دسترس بودن رشد چشم گیری داشته است .
در پایان لازم به ذکر است که با ورود تسمه بسته بندی پت ( PET ) به جهت مصرف ، استفاده از انواع تسمه های دیگر همچون استیل و یا پ پ کاهش چشمگیری داشته است .